یك كارشناس اقتصادی مطرح كرد؛
چگونه یک اقتصاد رشد یافته اما توسعه پیدا نمی کند
به گزارش لیدی شال، یک کارشناس اقتصادی اظهار داشت: یک اقتصاد امکان دارد رشد یابد ولی به علل فقر عمومی، بیکاری و نابرابری های اجتماعی توسعه پیدا نکند.
به گزارش لیدی شال به نقل از مهر، رشد و توسعه اقتصادی دو مفهوم کاملا متفاوت می باشد که به اشتباه در محاوره های اقتصادی از آنها به صورت مترادف استفاده می شود در حالیکه واژه رشد ( growth ) نه تنها مترادف توسعه اقتصادی (development ) نیست بلکه دو واژه متمایز و متفاوت می باشد.
اگر بخواهیم رشد و توسعه اقتصادی را به زبان ساده تعریف نماییم، رشد به مفهوم افزایش قد و وزن است اما توسعه به معنای افزایش در همه سطوح است. یا به زبان ریاضی رشد به افزایش حسابی اعداد گفته می شود ولی توسعه یک افزایش هندسی اعداد است که در همه سطوح اتفاق می افتد. در ادامه خبرنگار مهر با امین دلیری، اقتصاددان و مدرس دانشگاه به واکاوی مبحث پرداخته است که در ادامه می خوانید.
نخست بفرمائید از نگاه اقتصاددان ها دو مفهوم «رشد اقتصادی» و «توسعه اقتصادی» به چه مفهوم است؟
آرتور لوئیس اقتصاددان معروف اعتقاد دارد استفاده اقتصاددانان در تحلیل و بررسی خود از واژه (growth) به مفهوم رشد از واژه دیگری مانند (progress) به مفهوم پیشرفت، (advancment) به مفهوم ترقی و ( develoment) به مفهوم توسعه استفاده می کنند؛ اما بین (growth) و (devegoment) به مفهوم رشد و توسعه تفاوت هایی وجود دارد.
رشد (growth) بیشتر به مفهوم افزایش در تولید است بدون در نظر گرفتن کیفیت ها، خصوصیات و دلایل تغییرات ولی توسعه (develoment) به مفهوم یک روند خلاق و نوآوری در روش تولید در جهت ایجاد تغییرات زیر بنایی در سیستم اجتماعی است.
یوزف شومپیتر اقتصاددان معروف معتقد است: رشد اقتصادی عبارت از تغییرات آرام و تدریجی در شرایط اقتصادی در بلندمدت که نتیجه آن افزایش تدریجی در نرخ پس انداز و جمعیت است، تعریف می شود. توسعه اقتصادی هم عبارت از تغییرات مداوم و خود به خودی در کشورهای درحال توسعه است.
میلتون فریدمن اقتصاددان دیگر می گوید، رشد به مفهوم گسترش در جهات مختلف بدون تغییر زیر بنایی است. ازاین رو رشد اقتصادی به افزایش کمی و مداوم در تولید یا درآمد سرانه کشور از راه ارتباط با افزایش در نیروی کار، مصرف، سرمایه و حجم تجارت اطلاق می شود؛ اما توسعه اقتصادی دارای مفهوم گسترده تر، حاوی تغییرات کیفی در خواسته های اقتصادی، نوع تولید، انگیزه ها و سازمان است.
نقش رشد اقتصادی در توسعه اقتصادی چیست؟
باید به این نکته مهم توجه داشت، اغلب عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی در توسعه اقتصادی می گنجد؛ عواملی چون تغییرات تکنولوژیکی و زیربنایی. یک اقتصاد امکان دارد رشد یابد ولی به علل فقر عمومی، بیکاری فراوان و نابرابری های اجتماعی توسعه پیدا نکند یا برعکس، توسعه اقتصادی گرفتار تغییرات زیر بنایی کیفی شده، بدون آنکه تغییر کمی در تولید و درآمد سرانه داشته باشد. ازاین رو بین تعاریف و مفاهیم، رشد و توسعه اقتصادی تفاوت ماهوی وجود دارد.
چه بسا کشورهایی با درآمدهای سرانه بالا هنوز به توسعه اقتصادی دست نیافته باشند و کشورهایی دارای درآمد سرانه کمتر در آمار کشورهای توسعه یافته قرار بگیرند.
چگونه میتوان دریافت توسعه اقتصادی اتفاق افتاده است؟
اندازه گیری توسعه اقتصادی با معیارها و شاخصهای مختلف صورت می گیرد. این معیارهای اندازه گیری که توسط سازمان ملل متحد معرفی شده و توسط سازمان های اقتصادی، پولی و مالی بین المللی نظیر بانک جهانی و صندوق بین المللی پول مورد استفاده قرار می گیرد عبارت است از: درآمد یا تولید ناخالص ملی (G.N.P) درآمد ناخالص سرانه رفاه اقتصادی معیارهای اجتماعی
البته هر یک از معیارهای یاد شده دارای معایب و مزایایی با عنایت به دقت در اندازه گیری دارند و میزان توسعه یافتگی کشورها را اندازه گیری می کند. گاهی از معیارهای تلفیقی اشاره شده هم استفاده می شود؛ اما آن چه بیشتر مورد تاکید قرار گرفته و دارای معایب کمتر است، درآمد ناخالص سرانه و هم میزان سطح درآمد است؛ البته استفاده از درآمد یا تولید ناخالص ملی دارای اشکالاتی است.
درآمد ملی که برابر است با کل تولیدات ساخته شده و خدمات بوجود آمده به صورت پولی و نه به صورت واقعی بوده ازاین رو درآمد ملی امکان دارد در مواقعی غیرواقعی باشد؛ افزایش ناگهانی و غیر تولیدی درآمد ملی در زمان رونق نمایانگر درآمد واقعی نیست. یا افزایش درآمد ملی با تولید و صادرات تک محصولی نظیر نفت یا مواد معدنی خام نمی تواند درآمد واقعی یک کشور را به نمایش بگذارد؛ علاوه بر این که درآمد ملی بالا نمی تواند معیاری برای توسعه یافتگی کشورها محسوب شود.
همچنین درآمد ملی بعضی از کشورها امکان دارد غیرواقعی باشد. استفاده از درآمد ناخالص ملی برای اندازه گیری توسعه اقتصادی کشورها، دارای معایب دیگری است که میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛ رشد جمعیت در درآمد کل مستتر نیست تغییرات قیمتی محصولات، درآمد واقعی را نشان نمی دهد در نحوه محاسبه خیلی از اقلام تشکیل دهنده درآمد کل در نظر گرفته نمی شود وقتی استهلاک سرمایه از درآمد ناخالص ملی کسر شود، تولید خالص ملی به دست نمی آید. نحوه محاسبه استهلاک سرمایه هم مهم می باشد.
سایر روش های اندازه گیری توسعه اقتصادی هم نسبتاً دارای معایب کم و بیش بوده اما به هر روی دقیق ترین معیار اندازه گیری، درآمد ناخالص سرانه ملی است.
بر اساس توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی کشورها، سازمان ملل متحد، از تقسیم بندی سابق کشورها به جهان اول، جهان دوم و جهان سوم که بر مبنای یک تقسیم بندی سیاسی کشورها را طبقه بندی کرده بود، تقسیم بندی جدیدی را بر مبنای معیارهای اقتصادی انجام داد و کشورهای جهان را به کشورهای توسعه یافته، درحال توسعه و کمتر توسعه یافته تغییر داد. هم اکنون این طبقه بندی ملاک سنجش کشورها است.
ایران چگونه می تواند از تجارت کشورهای توسعه یافته استفاده و این مسیر را با شتاب بیشتر طی کند؟
طبق تجارب و فرآیندهای توسعه اقتصادی کشورهای توسعه یافته و مسیری که این کشورها در مدار توسعه یافتگی طی کرده اند، بخصوص کشورهای تازه توسعه یافته یا تازه صنعتی شده که با عنایت به رشد تکنولوژیکی بالا و به تبع آن رشد بهره وری زیاد، فرایند طولانی توسعه یافتگی در زمان کوتاه تری طی نمودند، الگوی مناسبی برای برنامه های توسعه اقتصادی ایران باشد. امیدواریم کشور ایران اسلامی با استفاده از این تجربیات و کاهش آزمون خطای برنامه ها، رشد و توسعه اقتصادی را توأمان در دوره کوتاه تر طی نماید. یکی از بزرگترین مزیت کشور ما، داشتن منابع طبیعی غنی و فراوان است که از شروط مهم توسعه اقتصادی می باشد. میتوان امیدوار بود با این فرصت های خدادادی بتوانیم مسیر را با سرعت بیشتر طی نماییم.
در گفت وگویی دیگر میتوان مفصل تر به نمونه های موفق کشورهای مسلمان توسعه یافته و چگونگی الگوگیری از این کشورها پرداخت.
منبع: ladyshal.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب