مدیریت یكپارچه حوضه آبریز؛ كلید اصلی حل مشكل رودخانه ها
صرفه اقتصادی و محیط زیستی انتقال صنایع آب بر به سواحل جنوب کشور
با حاکمیت خشکسالی بر کشور و کاهش منابع آب بخصوص در حوضه های آبریز کارون و زاینده رود، انتقادات به چگونگی مدیریت حوضه های آبریز و منابع آب کشور بیشتر از پیش مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. در حالیکه یکی از عوامل کاهش منابع آب در کشور استقرار صنایع آب بر در فلات مرکزی ایران و طرح های انتقال آب برای این صنایع عنوان می شود که یک کارشناس آب اعتقاد دارد انتقال این صنایع به سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان هم به لحاظ اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی صرفه بیشتری دارد.
محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا، ضمن اشاره به این که کلید اصلی حل مشکل کارون یا کرخه و هر رودخانه دیگری در کشور مدیریت یکپارچه حوضه آبریز است، اظهار نمود: حالا در خیلی از حوضه های آبریز مدیریت به صورت جزیره ای است و هماهنگی کامل بین مصرف کنندگان آب در بالادست حوضه آبریز و پایین دست آن وجود ندارد، ازاین رو لازم است حوضه آبریز با همکاری تمام ذی نفعان و ذی مدخلان از ادارات و سازمان ها گرفته تا تشکل های صنف کشاورزی و تشکل های مردمی به صورت یکپارچه مدیریت شود و وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه وزارت نیرو تحت نظر استانداری ها در هر منطقه و حوضه آبریز بگونه ای برنامه ریزی کنند تا بخش اعظم آب در استانهای بالادست حوضه آبریز مصرف نشود و حداکثر آب تجدیدپذیر مورد احتیاج به پایین دست برسد.
مروری بر عوامل موثر در کاهش کیفیت و شوری آب کارون
وی درباره عوامل مختلفی که در کاهش کیفیت و شوری آب رودخانه کارون نقش داشته اند توضیح داد و اظهار داشت: افزایش حجم ورود پساب کارخانه ها و فاضلاب شهرها و روستاها طی سالهای اخیر سبب افزایش شوری و آلودگی آب کارون شده و طی ۴ سال گذشته تشدید شده است. حالا تنها در اهواز ۲۰۰ هزار متر مکعب در روز فاضلاب از ۲۵ نقطه وارد رودخانه کارون می شود. همینطور استادان دانشگاه چمران و دانشگاه تهران معتقدند که راه اندازی و آبگیری سد تنظیمی گتوند سبب شده آب کارون از پایین دست این سد به سمت اهواز ۱۰ تا ۲۰ درصد نسبت به گذشته شورتر شود.
این کارشناس آب کشت نیشکر در حاشیه رود کارون و در دشت خوزستان را بعنوان یکی دیگر از عوامل شوری و کاهش کیفیت آب کارون برشمرد و اظهار نمود: زمینهای کشاورزی در خوزستان عموما در حاشیه رودخانه یا در دشت خوزستان برای آبیاری شبکه زهکشی دارند و در نتیجه کودهای شیمیایی مصرف شده در اراضی کشاورزی شسته و وارد کارون می شود که یکی از عوامل کاهش کیفیت آب کارون به حساب می آید.
وی افزود: از طرفی دیگر نیشکر گیاهی است که به آب شیرین نیاز دارد و به آب شور حساس است. ازاین رو باید آب زیادی به نیشکر داد و لازم است این آب زهکشی شود چونکه زه آب همراه با شوری است و اگر از خاک شسته نشود و در زمین باقی بماند منجر به افت محصولات نیشکر یا گاهی از بین رفتن آن می شود. شوری آب رودخانه کارون پس از شوشتر و در محل تلاقی کارون با رودخانه دز و تبدیل شدن به کارون بزرگ در اهواز سه برابر می شود و یک سری کارخانه های نیشکر پس از اهواز مستقر هستند که شوری آب را تا حدی افزایش داده اند که در آبادان این میزان شوری دو برابر اهواز می شود.
به گفته موسوی، پساب خود محصولات نیشکر هم وارد کارون و شور شدن آب آن می شود. با این وجود نیشکر آب زیادی لازم دارد که مستلزم این است که رود کارون از آب کافی برخوردار باشد.
دولت دوازدهم انتقال آب را انتخاب کرد
این کارشناس آب درباره این که انتقال آب از کارون یا سایر رودخانه ها و دریاهای کشور به صنایع آب بر مستقر در استانهای مرکزی کشور صرفه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بیشتری دارد یا انتقال صنایع آب بر به سمت سواحل جنوبی کشور، ضمن اشاره به این که صنایع آب بر باید در نزدیکی دریا باشند، خاطرنشان کرد: انتقال آب یا انتقال صنایع پرسشی بود که در دولت دوازدهم عنوان شد و این دولت گزینه اول یعنی انتقال آب به صنایع آب بر را برگزید این در حالیست که این مبادرت به عقیده خیلی از صاحبنظران و متخصصان اشتباه است.
موسوی ضمن اشاره به صنایع آب بر استان اصفهان افزود: بعنوان مثال برای تولید هر تن فولاد در کارخانه فولاد مبارکه اصفهان ۲۵ متر مکعب آب مصرف می شود یعنی اگر کارخانه فولاد مبارکه در سال ۳ میلیون تن تولید داشته باشد قاعدتا ۷۵ میلیون متر مکعب آب لازم دارد و به همین ترتیب کارخانه ذوب آهن هم با همین ظرفیت تولید به همین میزان آب نیاز دارد ازاین رو این دو صنایع در سال حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می کنند. با این وجود شنیده ها حاکی از این است که با تمهیداتی که دو کارخانه اندیشیده اند و صرفه جویی های انجام شده هر دو کارخانه باهم سالانه بیشتر از ۸۰ میلیون متر مکعب آب مصرف نمی کنند اما نکته مهم این است که همین میزان آب هم حالا برای زاینده رود غنیمت است. آب جاری در زاینده رود باید بگونه ای باشد که علاوه بر این که حق آبه کشاورزان در پایین دست پرداخت گردد، ۲۰۰ میلیون متر مکعب حق آبه تالاب گاوخونی هم رها شود چون اگر این تالاب خشک شود به کانون گردوغبار تبدیل و مصیبت های زیادی را برای مردم منطقه ایجاد خواهد نمود.
انتقال صنایع آب بر به نزدیکی سواحل به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی صرفه بیشتری دارد
این کارشناس آب با اشاره به اینکه انتقال صنایع آب بر به نزدیکی دریا هم به لحاظ اقتصادی و هم زیست محیطی صرفه بیشتری دارد، اظهار داشت: حالا سنگ آهن و فولاد مورد نیاز صنایع فولاد از یزد به اصفهان منتقل می شود اما با عنایت به این که ظرفیت حمل و نقل ریلی کشور خیلی خوب است می توانیم سنگ آهن و فولاد را از یزد به بندرعباس و کارخانه فولاد اصفهان را به جنوب کشور منتقل و در نزدیکی سواحل خلیج فارس و دریای عمان مستقر نماییم چونکه هزینه حمل هر متر مکعب آب از بندرعباس به اصفهان بیشتر از ۴ دلار است در حالیکه حمل هر تن سنگ آهن از یزد یا حتی اصفهان به بندرعباس بیشتر از ۵۰ هزار تومان نمی گردد. در واقع با احتساب هزینه های انتقال و مصرف آب برای استحصال هر تن فولاد در استان اصفهان، میتوان اظهار داشت که انتقال صنایع فولاد از استان اصفهان به سواحل جنوب کشور می تواند هزینه های لازم برای استخراج هر تن فولاد را به یک چهارم میزان فعلی کم کند.
وی همینطور درباره خسارات زیست محیطی طرح های انتقال آب متذکر شد: اگر خسارات زیست محیطی که به واسطه نیروگاه های برق برای پمپاژ آب در طول مسیر انتقال آب و خط لوله انتقال آبی که زیر زمین یا روی زمین قرار می گیرد محاسبه شود، ارزش ریالی این خسارات زیست محیطی و آلودگی که برای هوا بوجود می آورد به مراتب بیشتر از هزینه ای می شود که دولت دوازدهم برای اجرای طرح انتقال آب محاسبه کرده است ازاین رو اغلب متخصصان معتقدند که با عنایت به شرایط منابع آب کشور بالاخره روزی مجبور هستیم عادت های قبلی را ترک و کارخانه های صنایع آب بر را از فلات مرکزی ایران به سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان منتقل نماییم.
موسوی در انتها اظهار داشت: در سواحل مکران بین بندر جاسک تا چابهار در کنار دریای عمان ظرفیت بسیار خوبی برای استقرار صنایع داریم که متاسفانه مورد استفاده قرار نمی گیرد. دولت دوازدهم جهت استفاده از این ظرفیت ها برنامه ریزی هایی کرد و الان دولت جدید باید زیرساخت های لازم را در این منطقه آماده کند تا بتوانیم صنایع را از استانهای مرکزی و نسبتا خشک کشور به نزدیکی دریا منتقل نماییم.
منبع: لیدی شال
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب